Blog: Cuypers de bouwheer

In de tweede helft van de negentiende eeuw ontwierp de architect Pierre Cuypers (1827-1921) in de Vondelstraat aan het Amsterdamse Vondelpark twintig villa’s. Waarvan hij tussen 1865 en 1894 zelf nummer 77-79 bewoonde. Cuypers was leermeester van Berlage en is onder meer beroemd door het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. De villa’s van zijn hand in de Vondelstraat zijn ware staaltjes vakmanschap. Op zijn eigen villa plaatste hij een tegelplateau met daarop een afbeelding van drie mannen. Onder deze mannen staat de tekst: Jan bedenkt het (architect), Piet volbrengt het (bouwer) en Klaas laakt het (gemeente). Drie partijen nodig voor de oprichting van een gebouw. Eén voor het mentale, één voor het fysieke en één als controleur. Met de gemeente had Cuypers blijkbaar nog een appeltje te schillen, aangezien hij zijn kritiek in het pretwittertijdperk onwrikbaar met het woordje laakt op de gevel vereeuwigde. Cuypers was bij de bouw van deze villa’s niet alleen architect, maar aansprakelijk voor het gehele (mentale) bouwproces. Een niet ongebruikelijke handelswijze in die tijd. Een handelswijze waarbij verantwoordelijkheid en kwaliteit bij één ondernemende deskundige rustte.

Onder invloed van een steeds ingewikkelder geworden bouwproces zijn er steeds meer partijen betrokken geraakt en daarmee verantwoordelijkheden steeds verder versnipperd. Met deze ontwikkeling is echter ook de kwaliteit steeds verder onder druk komen te staan. Het gebouw zelf. Een sluitpost nadat alle betrokken partijen hun eigen belang veilig hebben gesteld. Waarom kan het bouwproces bij projecten waar de schaal dit toelaat niet wegblijven van zijn starre onderverdeling en ouderwets eenvoudig ingericht worden. Zodat de kwaliteit en het bouwwerk weer centraal komen te staan. Geen managementverhalen, maar simpel visie en vakmanschap. Cuypers was geen eenzijdige kunstenaar-architect of ontwikkelaar die de architectuur erbij deed. Hij was houder van het mentale bouwproces. Een bouwheer.